Crypto Nasıl Çalışır? Bilmeniz Gerekenler

Crypto kavramı aslında eskilerden beri hayatımızda olan bir teknolojiyi barındırsa da, 2010’lar sonrasında adını duyurmaya başlayarak bugünkü haline erişti..

Birçok insan için hala yabancı bir kavram olan crypto paralar geleceğin finans dünyasının oldukça önemli bir elemanı olarak görülüyor.

Bundan dolayı insanlar da “Crypto nasıl çalışır?” diye soruyorlar. Bu yazımızda crypto paraların ne olduklarına, nasıl üretildiklerine ve dolayısıyla nasıl çalıştıkları sorularına yanıt vereceğiz. Bu sayede geleceğin bu finans teknolojisi hakkında işlem yapmak isteyenler için de güzel bir giriş olmuş olacak.

Crypto paralar aslında günümüzde kullandığımız paralar gibi değildir. Yine karşılığında mal veya hizmet satın alınabilir. Ancak günümüzde kullandığımız paralardan en büyük farkı merkezi olmamasıdır. Bunun avantajı kayıtlarının kırılması neredeyse imkânsız olan şifreleme yöntemleriyle korunması ve normal paralarda olduğu gibi basan kurumun keyfi uygulamaları sonucu ya da kazayla değerinin düşürülemeyecek olmasıdır.

Crypto Para Çeşitleri

Bitcoin ve Etherium ilk crypto paralar olarak ortaya çıktılar. Bu yüzden günümüzde de en büyük crypto paralar onlardır. Ancak günümüzde yeni crypto paraların da ortaya çıkmasıyla 9.000’den fazla crypto para üretilmekte ve borsalarda işlem görmektedir. Merkezsiz olarak ünlenen crypto paraların aksine bazıları belli grup ve şirketlere ait olan crypto paralar da görülebilir. Günümüzde üretimi ve borsa işlemleri yapılmakta olan bazı crypto para birimleri şunlardır:

• XRP
• Ether
• Tether
• Dogecoin
• Litecoin

Bazılarının sonunda kullanılan coin kelimesi dikkatinizi çekmiş olabilir. Bu ifade o crypto parasının çeşidini de ifade etmekte kullanılabilir. Esasen 3 çeşit crypto para var. Hepsinin güvenliği kriptografi ile sağlandığı için genel olarak crypto para ismini almışlardır. Bu 3 çeşit crypto para çeşidi ise şunlardır:

• Coinler: Coinler herhangi bir blok zinciri altyapısı ile yaratılan ve dijital değere sahip olan paralardır. Her coin’in kendine ait blok zinciri vardır. Bu yüzden bir coin elde etmenin ilk adımı onun blok zincirini oluşturmaktır. Bu yüzden coin elde etmek oldukça masraflı bir iştir.
• Altcoinler: Coin elde etmek için kullanılan blok zincirler zaman içerisinde bölünebilirler. Bu bölünme sonucu da yeni blok zincirler oluşmaktadır. Bu tür blok zincirlerinden üretilen coinlere ise altcoin denir. Bitcoin ve Etherium’un bu şekilde bölünmesi sonucu bugün çok fazla sayıda altcoin bulunmaktadır.
• Token: Tokenların en büyük özelliği kendi blok zincirlerinin olmamasıdır. Hazırda bulunan blok zincirler üzerinden üretilirler. Bu yüzden üretim aşaması oldukça kolaydır.

Blockchain Teknolojisi ve Crypto ile İlişkisi

Türkçe’de blok zinciri olarak çevrilen blockchain teknolojisi crypto para üretiminin ilk adımını oluşturmaktadır. Yukarıda crypto para türlerinde de bahsettiğimiz gibi üretilen her coin bir blok zinciri üzerinden üretilmektedir. Blok zincirinin asıl işlevinin bu olması yanında bu teknoloji aynı zamanda crypto paraların merkezsiz olmasını da sağlar. Üretilen coinler blok zincirler üzerinde şifreli bir şekilde kayıtlı oldukları için güven altındadırlar. Bu yüzden ayrı bir güvenlik önlemi ile kayıt altında olmaları yani merkezli olmaları gerekmez.

Crypto Mining ve Türleri

Crypto paralar tamamen elektronik ortamda üretilirler. Bu işleme de mining ya da Türkçe çevirisiyle madencilik adı verilir. Madencilik işlemi crypto paralar gibi dağınık bir düzende yapılmaktadır. Yani kendi içinde türleri vardır. Üretim işleminin fiziksel bir olay olmadığını ve madencilik teriminin teorik olarak bir benzetmeden geldiğini şimdiye kadar anlamışsınızdır. Crypto paralar, bu madencilik işlemlerinde kullanılan güçlü bilgisayarlar sayesinde elde edilen blok zincirlerden gelir. Blok zincirleri elde etmek için de matematiksel tabanlı problemler gerekli yazılımlar sayesinde çözülürler. Kullanılan güçlü bilgisayarlardan kastedilen bilgisayarın ekran kartı ve işlemcilerinin güçlü olmasıdır. Ancak başka ek ekipmanlar kullanılarak da bilgisayarlar güçlendirilebilir. Madenciliğin bu kadar zor olması sebebiyle bu konuda yeni donanım malzemeleri her geçen gün daha da etkili olacak şekilde geliştirilmektedir.

Yukarıda da bahsettiğimiz karmaşık matematiksel problemlerin çözümü ve block zincirlerin elde edilerek transfer işlemlerine tabi tutulması üreticilere crypto para kazandırır. Bu şekilde yapılan madencilik işlemi sonunda blok zincire yeni bloklar eklemek için kullanılan bilgisayarlar, sürekli olarak çeşitli şifreleme yöntemlerini çözmektedir. Bu işlemin kendisi de üreticilere crypto para kazandıran başka bir yöntemdir.

Mining Türleri

Crypto madenciliği bu üretim şekillerine göre genel olarak 3 çeşit şekilde yapılır. Bu 3 çeşit madencilik türü de şunlardır:

• Bireysel Crypto Madenciliği: Herhangi bir kuruma bağlı olmadan tamamen bireysel ekipmanlar yoluyla yapılan bir madencilik çeşididir. Bu yüzden üreticilerin çıkardığı bütün crypto paralar ve işlem ücretlerinden kazandıkları kendilerine ait olur. Bu türde ekipman gücü oldukça önemlidir. Çünkü hesaplama karmaşıklığı elde etmek için oldukça büyük bir hash oranı gereklidir. Bireysel crypto madenciliği bu yüzden yeni kripto para birimleri için kullanılır.
• Çiftlik Crypto Madenciliği: Popüler olan crypto para birimlerinde artan ağ karmaşıklıkları sebebiyle kullanılan çiftlikler bireysel madencilerin güçlerini birleştirmesiyle oluşturulan sunuculardır. Genelde yeni blokların ortaya çıkması için uğraşan ortak bilgi işlem ağlarından oluşurlar. Çiftliklerde çıkarılan crypto paralar madenciler arasında, çıkarım sürecindeki etkilerine göre paylaştırılır.
• Bulut Madenciliği: İlk iki madencilik türünde insanlar kendi bireysel ekipmanlarını kullanarak madencilik yapmaktaydı. Bulut madenciliğinde ise bundan farklı olarak endüstriyel ölçekte madencilik yapan ve bunun için gerekli ekipmanlara sahip olan bir topluluktan ekipmanlarını kiralamanız şeklinde gerçekleşir. Bulut madenciliğinde bu yüzden kendi çiftliklerinizi oluşturmanıza ya da ekipmanlarınızın bakımını yapmanıza gerek kalmaz. Büyük yatırımlar hedeflemeyen üreticiler için tercih edilir ve sadece kiralama ücreti ödenir.

Ekipmana Göre Mining

Madencilik konusunda ekipmanların ne kadar önemli olduğunu buraya kadar yazdıklarımızdan anlamışsınızdır. Bu yüzden kullanılan ekipmanlara göre de madencilik türlerinden bahsetmemiz gerekir. Madencilik türlerinin kendisinde olduğu gibi ekipmanlara göre yapılan madencilik türlerini de 3 başlığa ayıracağız. Bu başlıklar ise şunlardır:

• ASIC Tabanlı Madencilik: Açılımı Application-Specific Integrated Circuit olan ASIC kelimesi Türkçe olarak Uygulama Özelinde Entegre Devre olarak çevirlebilir. ASIC tabanlı madencilik en güçlü madencilik yöntemlerinden biri olarak karşımıza çıkar. Bunun sebebi, ASIC tabanlı bilgisayarlarda çok sayıda işlemci bulunması sebebiyle cihazların yüksek hesaplama kabiliyeti bulundurmasından gelir. Bu yüzden kullanılan ekipmanlar ve gerekli yazılımlar oldukça özeldir. Yüksek hesaplama kabiliyeti sağlamak için kullanılan enerji de bu yüzden oldukça fazla olur. Bu yüzden Bitcoin gibi büyük crypto paraların madenciliği için ASIC tabanlı madencilik yapılır.
• CPU Tabanlı Madencilik: Açılımı Central Processing Unit olan CPU, bir bilgisayarın çalışmasını sağlayan en önemli donanım birimidir. Türkçe’de işlemci olarak geçen bu donanım sayesinde de madencilik yapılır. Bunun için gerekli bilgisayara yazılım kurulmaktadır. Madencilik işleminde bilgisayarın sadece işlemcisinden yararlanılacağı için yüksek hesaplama yapılmamaktadır.
• GPU Tabanlı Madencilik: Açılımı Graphics Processing Unit olan GPU, madencilik işlemlerinde işlemciden sonraki en önemli eleman olarak karşımıza çıkar. Türkçe’de ekran kartı olarak bilinen bu donanım sayesinde de madencilik yapılmaktadır. Karmaşık problemlerin çözümünde son derece etkili olan bu donanım parçası işlem performansını da arttırmaktadır. Madencilik konusunda bu yüzden CPU’lara göre daha güçlü bir konumdadırlar. Hesaplama odaklı oldukları için Ethereum gibi crypto paraların üretiminde kullanılır.

Crypto paralar geleceğin kaçınılmaz bir şekilde en çok kullanılan parası olacaklar. Bu yüzden bu teknoloji ile yakın olmak, nasıl çalıştığını anlayabilmek ve fırsatlarını değerlendirebilmek şimdiden büyük önem taşıyor. Bitcoin ismini ilk duyduğumuzdan sonra geldiğimiz duruma bakarak bu konuda çok daha iyi bir fikir edinilebilir.